Obowiązek certyfikacji energetycznej wynika bezpośrednio z Dyrektywy 2002/91/EC Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z dnia 16 grudnia 2002 roku dotyczącej jakości energetycznej budynków. Została ona wprowadzona w Polsce w znowelizowanym w 2007 roku Prawie Budowlanym. Metodologia obliczeniowa została opisana w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w listopadzie 2008 roku. Do lipca 2014 roku dwukrotnie ww. rozporządzenie było uzupełniane i zmieniane. Poprawki dotyczyły głównie doprecyzowania obliczeń. Ostatnia uwzględniała rozbudowy zakresu informacji na Certyfikacie.
Osoby, sporządzające certyfikaty energetyczne powinny posiadać uprawnienia państwowe (wpis na listę właściwego ministra). Bądź minimum uprawnienia budowlane w zakresie projektowania. Głównym celem certyfikatu energetycznego jest obiektywna ocena budynku (lokalu, mieszkania itp.). Uwzględnia jego parametry energetyczne w zakresie jakości obudowy (izolacyjności ścian, dachu, podłóg, okien itd.) oraz sprawności systemów ogrzewania i ciepłej wody użytkowej (ew. klimatyzacji).
Podstawą oceny jest obliczenie tzw. Energii Pierwotnej (EP). Jest to wskaźnik, na podstawie którego ocenia się zużycie energii w budynku w wymiarze środowiskowym. Czyli z uwzględnieniem energii koniecznej na dostarczenie do budynku nośnika energii (np. dostarczenia gazu do kotła c.o., prądu do grzejników elektrycznych itp.).
Ponadto certyfikat podaje informację o tzw. Energii końcowej (EK). Jest to ilość szacowanej energii zużywanej w samym budynku. Tej, którą widzimy na rzeczywistych rachunkach.
Od października 2014 roku Certyfikat zawierać będzie również informację na temat szacowanej emisji CO2. Ponadto Energii Użytkowej (EU) i udziale w całkowitym zużyciu energii, energii produkowanej z Odnawialnych Źródeł Energii (OZE).
Głównym elementem certyfikatu jest tzw. suwak energetyczny. Pokazuje on w sposób wizualny ocenę budynku certyfikowanego w porównaniu do minimalnego standardu dla takiego typu budynku, określonego w przepisach.
Certyfikat energetyczny budynku jest wystawiany po zakończeniu procesu budowlanego i stanowi ocenę wybudowanego obiektu.
Projektowana Charakterystyka Energetyczna (PCHE) jest natomiast dokumentem załączonym do projektu budowlanego. Zawiera informację, że osoba projektująca budynek, określa wszystkie jego założone parametry energetyczne. Między innymi: jakość izolacji, zastosowane systemy grzewcze itp. Zakres tego dokumentu powinien być zbieżny z zakresem Certyfikatu Energetycznego wystawianego po zakończeniu budowy. Na podstawie porównania Certyfikatu Energetycznego z Projektowaną Charakterystyką Energetyczną, inwestor/nadzór budowlany może w prosty sposób ocenić czy jakość zbudowanego obiektu jest zgodna z projektem budowlanym. Tym samym ocenia skutki zmian wprowadzonych na etapie budowy. W celu obiektywnej oceny budynku przed i po budowie wprowadzono zakaz wykonywania Certyfikatu Energetycznego. Uwzględnia on projektantów biorących udział w procesie projektowania i budowy (w tym przygotowujących dokument PCHE).